به گزارش شهر؛ جلب اعتماد مردم در اجرای پروژه های شهری از جمله سرمایه هایی است که مدیران شهری کلانشهرهای مطرح دنیا به دنبال آن هستند. برآوردهای جهانی حکایت از آن دارد مشارکت شهروندان در تعیین و اولویت بندی پروژه های شهری و یا پیشنهاداتی که برای بهبود وضعیت زندگی در محله های خود ارائه می دهند، نخستین گام برای جلب اعتماد مردم به شهرداران است.

هر چند در سنوات گذشته با نصب تابلوهای روزشمار در ابتدای پروژه های شهری در دوره مدیریت شهری محمد باقر قالیباف، قدم هایی برداشته شد و سرعت اجرای ابر پروژه های شهری نظر مردم را نسبت به عملکرد شهردار وقت تهران جلب کرد، اما در دوره گذشته مدیریت شهری با بیان این شعار که تهران کارگاه عمرانی نیست بسیاری از طرح های باقیمانده از دوره گذشته مدیریت شهری را بلاتکلیف رها کردند.

هر چند طرح محله محوری و اجرای طرح هایی در سطح محلات شهر تهران را به عنوان مهمترین دستاورد خود معرفی کردند اما باز هم در این حوزه نتوانستند نظر مردم را جلب کنند.

در این دوره مدیریت شهری تصمیم بر این است تا در تدوین لایحه بودجه ۱۴۰۲ شهر تهران با مشارکت شهروندان پروژه های اولویت دار را انتخاب و در گام بعدی با تخصیص بودجه آنها را اجرایی کنند. این در حالی است که آخرین آمارهای به دست آمده از این نظرسنجی تا دوشنبه هفته گذشته، بیش از ۴۰۰ هزار نفر از تهرانی ها در این پروژه مشارکت داشته اند.

مدیرکل برنامه  و بودجه شهرداری تهران در این باره به خبرنگار شهر می گوید: در طرح نظرسنجی «من شهردارم» که نام دوم آن طرح «نظرسنجی بودجه‌ریزی» است به دنبال این هستیم تا نظرات شهروندان تهرانی را در خصوص پروژه های شهری در مقیاس منطقه ای و محلی اخذ کنیم.

امیر شهرابی با بیان اینکه در لایحه بودجه ۱۴۰۲ پروژه هایی را به عنوان پروژه های شهری به شورای شهر تهران ارائه و یکسری پروژه ها را به عنوان پروژه های شهری  تعریف می‌کنیم، افزود: در واقع می توان گفت مسیر نظرسنجی این کمک را به شهرداری تهران می کند تا سهمی از پروژه ها را در لایحه بودجه ۱۴۰۲ شهرداری تهران قرار دهیم که آراء بیشتری کسب کنند.

به عبارتی می توان این گونه از صحبت های مدیرکل برنامه و بودجه شهرداری تهران استدلال کرد که با توجه به محدودیتی که در لایحه بودجه قرار دارد، در نتیجه تمامی خواست ها و نیازهای شهروندان و شهر تهران در چارچوب یک بودجه یکساله قابلیت تحقق ندارد. به همین دلیل این نظرسنجی به مدیریت شهری کمک می کند تا پروژه هایی انتخاب شود که اولویت بیشتری از نظر مردم داشته و امتیاز بیشتری را کسب کنند تا مبنای عملیات اجرایی شهرداری تهران برای سال آینده باشد.

اما سوال اینجاست که در سال های گذشته شهرداری تهران چگونه از مشارکت شهروندان در معرفی پروژه های اولویت دار استفاده می کرد؟ آیا این مشارکت برای مدیریت شهری مهم بود یا خیر؟

مدیرکل برنامه و بودجه شهرداری تهران در پاسخ به این سوال به خبرنگار شهر بیان کرد: در روالی که تا الان وجود داشته از چند مسیر این اتفاق افتاده است، بخشی تشخیص مدیریتی شهرداران نواحی و مناطق است. به دلیل بازدیدهای میدانی که مدیران شهری دارند نیازهای محله ای و منطقه ای برای پروژه های احداثی مشخص می شد. بخش دیگری از این اولویت ها نیز در الزامات و حداقل های خدمات مربوط به حوزه شهر است که از کمبود سرانه ها نشات می گیرد و می تواند مبنای تصمیم گیری ما برای تعریف پروژه ها در سطح محله و منطقه باشد.

شهرابی درباره روش سومی که در سنوات گذشته در مدیریت شهری در اولوویت بندی طرح های شهری استفاده شده است، توصیح داد: روش سوم،  استفاده از نظرات مردم است که می تواند از طریق سامانه ۱۳۷ پلاس به مدیران شهری اعلام شود. به عنوان مثال در شهر تهران از کمبود بوستان و سرانه های ورزشی در مضیقه هستیم و از طریق معتمدان محلات، شورایاران سابق، نخبگان و افرادی که صاحب نظر در محله ها هستند، چنین پروژه هایی از سوی این افراد تعریف و یا پیشنهاد می شده است.

وی درباره اینکه آیا آمارهایی درباره میزان مشارکت شهروندان در دوره گذشته مدیریت شهری وجود دارد، یا خیر، تاکید کرد: متاسفانه آمار مکتوبی درباره میزان رضایتمندی شهروندان نسبت به اجرای پروژه های شهری وجود نداشته است البته امکان دارد در حوزه مطالعات اجتماعی پژوهش هایی در این زمینه انجام شده باشد.

بودجه ریزی عملیاتی با مشارکت شهروندان

اما در این دوره، مدیریت شهری تصمیم گرفت تا در زمان تدوین لایحه بودجه ۱۴۰۲ و همچنین بودجه ریزی عملیاتی پروژه های شهری مستقیم سراغ شهروندان برود و با معرفی پروژه های شهری در مناطق از آنها نظر خواهی کند.

مدیرکل برنامه و بودجه شهرداری تهران در این باره به خبرنگار شهر می گوید: در بودجه ریزی عملیاتی به این سمت حرکت می کنیم که پروژه هایی را در بودجه شهرداری تهران در لایحه بودجه قرار دهیم تا قابلیت اجرا داشته باشد. از سوی دیگر شهرداری نیز بتواند آنها را در دوره بودجه یکساله و یا بودجه سنواتی اجرا کند. این رویکرد جزء موضوعات مهم و اصلی این دوره مدیریت شهری است.

وی ادامه داد: به دنبال این مساله هستیم تا اولا پروژه های نیمه تمام را به اتمام برسانیم، دوما به سراغ پروژه هایی برویم که نیاز مردم و شهر است. برخی از این پروژه ها پروژه های در سطح کلان و شهری هستند، مانند ساخت بزرگراه ها، توسعه خطوط مترو، توسعه حمل و نقل عمومی که خواست تمامی شهروندان تهرانی است و پرسشگری زیاد در آن موضوعیت ندارد. به عبارتی اجرای این پروژه ها جزء وظایف ذاتی شهرداری هاست.

شهرابی در ادامه یادآور شد: اما آن چیزی که نیاز شهروندان عادی است که آنها با آن مواجه هستند، در طرح «من شهردارم» دنبال می‌شود؛ در واقع پروژه هایی که در مقیاس محلی و منطقه ای هستند و اجرای این طرح ها می تواند نیازهای محله و مناطق را برطرف کنند، در بودجه ریزی عملیاتی به این موارد توجه بیشتری می شود.

هدف نخست؛ جلب مشارکت شهروندان در اداره پایتخت است

در واقع می توان گفت اجرای طرح «من شهردارم» تنها بخش کوچکی از جلب مشارکت شهروندان در اداره شهر است. چرا که موضوع مشارکت شهروندان، یک موضوع وسیعی است که بخش های مختلفی از شهرداری تهران می توانند از آن بهره مند شوند. از حوزه اجتماعی و فرهنگی گرفته تا خدمات شهری.

مدیرکل برنامه و بودجه شهرداری تهران در این باره به خبرنگار شهر می گوید: شهردار تهران ۴ محور تحولی را برای این دوره مدیریتی مطرح کردند که یکی از این محورها، موضوع تحول نرم افزاری و روحی است. در واقع بر اساس این تحول یک ابرپروژه به عنوان مشارکت مردم در اداره شهر که به اختصار از آن به مردمی سازی اداره شهر نام برده می شود، طراحی شد. ما با طرح «من شهردارم » بخشی از این مساله را دنبال می کنیم. به عبارتی آن سهمی را دنبال می کنیم که قرار است از مردم سوال و آنها را در تصمیم گیری حوزه شهری سهیم کنیم.

وی تاکید کرد: مشارکت شهروندان مفهوم وسیع تری دارد و ما در برنامه چهارم توسعه که تدوین شده است به دنبال برنامه وسیع تری هستیم که در شورا در حال نهایی شدن است. شهرداری سرفصلی را به عنوان مشارکت شهروندان تهیه کرده است که طبق آن وظایف خود را در این سرفصل ها در مقابل مردم و شهر مشخص کرده است. به عبارتی مشخص کردیم شهرداری تهران در این بستر تمایل دارد تا چه روندی را گسترش دهد.

راه اندازی سایت، فضای مجازی و مشارکت ۱۶۰۰ نفر در اجرای پروژه من شهردارم

اجرای طرح «من شهردارم» برای نخستین بار هر چند از دو بستر الکترونیک و ارتباط کارکنان شهرداری با شهروندان استفاده کرد، اما قطعا تا نهادینه شدن این مشارکت در شهروندان راه طولانی در پیش دارد. طبق اطلاعاتی که مدیرکل برنامه و بودجه شهرداری تهران ارائه می کند، ۱۶۰۰ نفر تحت عنوان سفیران شهرداری اجرای این پروژه را در سطح محله ها و مناطق شهری بر عهده دارند.

وی در این باره می گوید: یکی از موضوعاتی که ما را در این طرح متفاوت می کند، استفاده از دو ظرفیت نظرسنجی است که شامل نیروی انسانی شهرداری تهران مانند کارشناسان نواحی و همچنین نیروهای داوطلب مردمی مانند گروه داوطلب دوام، مربیان آموزشی و پسماند است. این افراد به عنوان نمایندگان شهرداری تهران به مردم مراجعه می کنند و با حضور میدانی در سطح شهر تهران، مراکز تجمع مردم از جمله هیات ها، مساجد و پارک ها و در کل فضاهایی که مردم در آن حضور دارند، نظر مردم را درباره اجرای پروژه های محل سکونت یا کار خود می پرسند. این روش می تواند سطح مشارکت مردم را افزایش می دهد. در مراسم برج میلاد ۱۶۰۰ نفر به عنوان سفیران شهرداری تهران آموزش داده شدند. البته این مساله می تواند به صورت زنجیره ای توسط مدیران مناطق و شهرداران تعمیم پیدا کند.

شهرابی درباره بستر دوم اجرای طرح نظرسنجی از شهروندان به خبرنگار شهر گفت: یکی دیگر از بسترهای اصلی که فراهم کرده ایم، تا نظرات شهروندان در آن بارگذاری شود، سامانه اینترنتی  https://manshahrdaram.tehran.ir است. در واقع از این مسیر نیز شهروندان تهرانی می توانند با مراجعه به این سایت بعد از انتخاب منطقه و ناحیه محل سکونت خود  نظرات خود را ثبت کنند؛ همچنین وقتی سفیران ما به مردم مراجعه می کنند از همین طریق سایت را به مردم معرفی می کنند.

وی ادامه داد: اگر افرادی مراجعه به این سایت برای آنها مقدور نباشد، از آنها پرسشگری کرده و اطلاعات را داخل سامانه ثبت می کنند.

بعد از اتمام این نظرسنجی با توجه به اینکه شهروندان در انتهای آن می توانند نظرات و پیشنهادات خود را برای محله و منطقه ای که در آن به سر می برند را ثبت کنند؛ سوال این است که این اطلاعات چگونه مورد استفاده مدیران شهری قرار می گیرد؟

مدیرکل برنامه و بودجه شهرداری تهران در پاسخ به این سوال اظهار کرد: در جریان این طرح که تا ۲۲ دی ماه نیز زمان داشت؛ ۲۰۸۲ پروژه در۱۲۳ ناحیه و ۳۵۳ محله شهر تهران توزیع شد. این طرح ها رقمی بالغ بر ۲۵۰۰ میلیارد تومان از سهم بودجه سرمایه ای شهرداری تهران را به خود اختصاص می دهد. در نهایت با توجه به اینکه سهمیه بندی ریالی ما بالاتر است، پروژه هایی را در لایحه بودجه قرار می دهیم  که امتیاز بالاتری را به دست آورند و از نظر مردم درجه مقبولیت بالاتری داشته باشند. 

شهرابی تاکید کرد: البته پیشنهادات جدید شهروندان نیز اولویت بندی می شود و پیشنهادی که دفعات بیشتری از سوی شهروندان تکرار شود، معلوم است که مورد نیاز شهروندان آن منطقه و یا محله است و در بودجه ۱۴۰۳ شهرداری تهران قرار داده می شود.

استفاده از ظرفیت های منطقه ای برای اجرای این پروژه مشارکت مردمی؛ از جمله موضوعاتی است که هم مورد تاکید شهردار تهران است و هم زیر ذره بین اعضای شورای شهر و کارشناسان مربوطه و البته رسانه ها قرار دارد.

مدیرکل برنامه و بودجه شهرداری تهران در این باره نیز به خبرنگار شهر گفت: ما با بسیج تمام مناطق و تعدادی از سازمان ها و شرکت ها به دنبال جلب حداکثری مشارکت مردم در این طرح بودیم. بر همین اساس ملزم کردیم تا هر منطقه یک ستادی را به عنوان ستاد موفق طرح نظرسنجی من شهردارم تشکیل دهند و با حضور شهرداران منطقه و شهرداران نواحی از تمام ظرفیت های محیطی تبلیغاتی در سطح شهر و ساختمان های اداری برای اطلاع رسانی استفاده شد. همچنین همکاران ما که از شهرداری تهران به عنوان سفیران  فعالیت کردند نیز مبلغان این طرح بودند. داوطلبان مردمی نیز با هماهنگی این ستاد این فعالیت را انجام دادند و در سطح کلان نیز از طریق مرکز ارتباطات و سازمان زیباسازی و مترو تبلیغات رسانه ای، بیلبوردی و محیطی انجام و در سازمان اتوبوسرانی و تاکسیرانی نیز از ظرفیت های تبلیغی استفاده شد. 

به گفته وی؛ در کنار این امکانات از فضای تبلیغات مجازی نیز استفاده شد. از طریق بسترهای موجود در خبرگزاری ها و فضاهای اینترنتی، روزنامه‌ها، بسترهای مجازی و کانال هایی که وجود دارد این طرح را تبلیغ کردیم.

توزیع بودجه در اجرای پروژه های منطقه ای موضوع دیگری است که همیشه از سوی رسانه ها از مدیران شهری سوال شده است. شهرابی در پاسخ به این سوال خاطرنشان کرد: متناسب با مناطق این آمار می تواند متفاوت باشد؛ برخی از مناطق تعداد پروژه های بالاتری نسبت به برخی دیگر از مناطق دارد، اما از ۸۰ پروژه در یک منطقه تا ۱۷۰ پروژه در منطقه دیگر در این سامانه بارگذاری شده است.